Kaybedilen insanın ardından yas tutmak en doğal duygulardan biridir, bu sürece eşlik eden keder de sevgi gibi mutluluk gibi insana ait bir duygudur. Kederin en zor taraflarından biri de, bu duyguyu yaşayan birine karşı nasıl davranacağımız bilememek, acısını hafifletmek için çaresizce çırpınmamız olabilir mi? Özellikle bir insanın ölümü ardından yaşanan yas sürecini dayanılabilir hale getiren en önemli faktör çevremizdeki insanlardır, bu destek süresinde birkaç noktaya dikkat edilirse yas tutan insana sağlayacağımız psikolojik destek daha da verimli hale gelebilir.
1-Öncelikle yas tutan insan karşısında ne yapacağınızı bilememeniz çok normal. Açık olun, endişelerinizi ve hatta ne söyleyeceğinizi bilemediğinizi ifade etmekten çekinmeyin. Duygularınızı açıkça dile getirin ve bunu yaparken ‘ölmek’ kelimesini kullanmaktan kaçmayın. ‘… öldü ve bu durum karşısında ne söyleyeceğimi bilemiyorum, çok üzgün hissediyorum’. Siz karşınızdaki insana dürüst olunca o da kendini daha rahat hissedecektir.
2-Destek teklif edin. Yas sürecindeki insan sizin yardım etme çabasında olduğunuzu açıkça anlamayabilir veya bunu duymaya ihtiyacı olabilir. ‘Sana nasıl destek olabilirim?’ gibi direkt bir soru ile yardım teklif edebilirsiniz. Ama bazen hiçbir şey yapmayarak da sadece varlığınızla olan destek olabilirsiniz.
3-Nasıl hissettiğini sorun ve sessizce dinleyin. ‘Nasıl hissediyorsun?’ sorusu karşısınızdakinin size açılmasını sağlamak için bir fırsattır, karşınızdakinin nasıl hissettiğini sorun ve sonra yargılamadan dinleyin.
Yas gibi hassas bir konuda yapmanız gereken birçok nokta olduğu gibi yapmamanız gereken noktalar da var. Öncelikle asla ‘Nasıl hissettiğini biliyorum’ dememelisiniz. Karşınızdaki insanı ne kadar tanıyor olsanız da hislerini bilemezsiniz, keder karşısında yaşanan güçlü duygular tarif edilmesi zor ve kişiye özel duygulardır. Bırakın o size nasıl hissettiğini anlatsın.
Söylememeniz gereken bir diğer cümle de ‘Bak sahip olduğun ve şükredeceğin ne kadar çok şey var’. İnsanın sahiden şükredeceği şeyler fazla olabilir fakat büyük bir kayıp yaşamış insan, kaybettiği kişinin yerine halihazırda var olan diğer insanları veya değerleri koyamaz. Bu kaybedilen kişiyi o an hemen ‘unutmak’ gibi bir şeydir ve yas tutan insan tarafından kabul edilemez. Örneğin bir babanın ve bir oğlun yeri ayrıdır, babasını kaybetmiş anneye ‘Bak oğlun var!’ demek o kişi tarafından babasının anısına saygısızlık olarak kabul edilebilir.
Son olarak yas sürecindeki kişiyi dikkatle takip etmeniz çok önemlidir. Bu kişiler yoğun keder duygusunun sebep olabileceği kronik depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklara karşı daha hassastır. Yas sürecinin kişiyi nasıl etkilediğini dikkatle takip ederek desteğinizi uzun vadede sürdürebilirsiniz.